قول سدید

«ان الله اشتری من المومنین انفسهم و اموالهم بان لهم الجنه، یقاتلون فی سبیل الله فیقتلون و یقتلون، وعدا علیه حقا فی التوراه والانجیل و القرآن و من اوفی بعهده من الله، فاستبشروا ببیعکم الذی بایعتم به و ذلک هو الفوز العظیم»؛ خداوند جان و مال مومنان را به بهای بهشت می خرد. آنان در راه خدا جهاد می کنند، می کشند و کشته می شوند، این وعده قطعی است بر خدا و عهدی است که در قرآن و تورات و انجیل یادکرده و چه کسی وفادارتر از خدا به پیمانش است؛ پس ای اهل ایمان، در این معامله شما را بشارت باد که این رستگاری و پیروزی بزرگی است. (توبه: 111)
کلمه «اشتراء» به معنای قبول آن جنسی است که در خرید و فروش در برابر پرداخت قیمت به انسان منتقل می شود. خدای سبحان در این آیه به کسانی که در راه او با جان و مال خود جهاد می کنند وعده بهشت داده است.
خداوند این وعده را در قالب تمثیل به خرید و فروش تشبیه کرده است، یعنی خود را خریدار و مومنین را فروشنده و جان و مال ایشان را کالای مورد معامله و بهشت را قیمت و بها و تورات و انجیل و قرآن را سند آن خوانده است و چه تمثیل لطیفی به کار برده است و در آخر، مومنین را به این معامله بشارت داده و به رستگاری عظیمی تهنیت گفته است. (ترجمه المیزان 9: 539)
در این آیه شریفه، خداوند مردم را به یک تجارت سودمند، با ضمانت کافی، دعوت می کند و تمام ویژگی ها و خصوصیات یک معامله بازرگانی در آن موجود است. فروشنده، مشتری، کالا و قیمت. فروشنده: مومن، خریدار: خدا، کالا(مبیع): جان و مال، بها(ثمن): بهشت، واسطه فروش: پیامبر(ص). معامله ای که یک طرف آن خدا و رسولش باشند حتماً منافع کثیری برای فروشنده خواهد داشت؛ چرا که خدا بی نیاز مطلق و رسولش رحمت للعالمین است.
از امام صادق(ع) نقل شده است: «لیس لأبدانکم ثمن الا الجنه فلا تبیعوها الا بها» برای بدن های شما، بهایی، جز بهشت نیست، پس جز به بهشت آنها را معامله نکنید. روایت شده است که وقتی انصار در عقبه با پیامبر(ص) بیعت کردند، عبدالهل بن رواحه گفت: یا رسول خدا(ص) آنچه می خواهی برای پروردگارت و خودت در این قرارداد شرط کن. رسول خدا(ص) فرمود: برای پروردگارم شرط می کنم که او را بپرستید و برای او شریک نیاورید و برای خودم شرط می کنم که از آنچه برای خود نمی پسندید برای من هم نپسندید. ابن رواحه گفت: وقتی که چنین کردیم جز ایمان چیست؟ پیامبر(ص) فرمود: بهشت شما راست. آنها گفتند: معامله امضا شد، اقاله نمی کنیم و تقاضای اقاله هم نداریم. یعنی معامله را به هم نخواهیم زد. (ترجمه جوامع الجامع 3: 23) از این رو خداوند این بشارت را می دهد که «فاستبش روا از این داد و ستد شادمان باشید که کالایی فناپذیر را به بهایی جاودان فروختید و زایل شونده ای را دادید و بی زوالی را گرفتید. البته این را هم باید توجه داشت خداوند در خریدن وارد مزایده می شود و نرخی را پیشنهاد می کند که فروختن به غیر او احمقانه و خسارت است.» (تفسیر نور 5، ص: 149) وقتی خداوند چنین معامله ای سراسر سود و منفعت را برای بندگان تدارک دیده، کسانی که مسیرهای دیگر را می روند چقدر ضرر کرده اند؟ آیا اندازه آن اصلاً قابل محاسبه است؟
البته آنچه در این آیه آمده فضل خدا را نمایان می سازد «چرا که انسان بنده مملوک حقیقی پروردگار متعال است و همه اموال و اجناس و اشیا ملک خالص او هستند و از الطاف و مراحم او اینکه بنده مملوک خود را فروشنده حساب کرده و اجناس و اموال را نیز که در اختیار ظاهری او است، از اموال او به حساب آورده و سپس به صورت خریداری کردن، بهشت را به عنوان بهاء (ثمن) به او رد می کند.» اما این یک شرط دارد؛ «انسان لازم است به طوری خود را از آلودگی، تطهیر و تزکیه کند که حالت خلوص و پاکیزگی پیدا کرده و ظاهر و باطنش صفا و طهارت و قدس داشته و زمینه پیدا کند برای خواستار و خریدار بودن پروردگار متعال.»(تفسیر روشن 10: 281)
پیام ها:
1- با داشتن خریداری همچون خدا، چرا به سراغ دیگران برویم؟ «إِن اللهَ اشْتَرى»
2- خداوند، تنها از مومن خریدار است، نه منافق و کافر. «مِنَ الْمُوْمِنِینَ»
3- در پذیرش الهی، جهاد با جان بر جهاد مالی مقدم است. «أَنْفُسَهُـمْ وَ أَمْوالَهُمْ» (جان را همه دارند، ولی همه مال و ثروت ندارند)
4- بهشت، در سایه جهاد و شمشیر و تقدیم جان و مال به خداوند است. «لَهُمُ الْجَنةَ یُقاتِلُونَ فِى سَبِیلِ اللهِ»
5- اگر هدف از جهاد، خدا باشد، کشته شدن یا نشدن، تفاوتی نمی کند. «یُقاتِلُونَ فِى سَبِیلِ اللهِ فَیَقْتُلُونَ وَ یُقْتَلُونَ»
6- مومن همواره آماده رفتن به جبهه است. «یُقاتِلُونَ» (فعل مضارع، نشانه استمرار و تداوم است)
7- هدف مومن از جنگ، ابتدا نابود کردن باطل و اهل آن و سرانجام شهادت است. «فَیَقْتُلُونَ وَ یُقْتَلُونَ»
8- در معامله با خدا، سود یقینی و قطعی است. «وعداً علیه حقا» در مزایده با خداوند هر چه هست حق و به سود انسان است، بر خلاف دیگران که یا قصد جدی نیست یا بی انگیزه و دروغ است، یا غلو، یا از روی هوس و یا برای طرد کردن رقیب است.
9- ارزش جهاد، مجاهدان و شهیدان، مخصوص اسلام نیست، در تورات و انجیل هم مطرح است و اگر امروزه در آن کتاب ها نیست، نشان تحریف آنهاست. «فِـى الـتـوْراةِ وَ الْإِنْجِیلِ»
10- گرچه ما بر خدا حقی نداریم، اما خداوند برای ما بر عهده خودش حقوقی قرار داده است. «وعداً علیه حقا»
11- معامله یک عقد لازم است که وفا به آن واجب است. «وعداً»، «حقا»، «أوفی »
12- بهترین بشارت، تبدیل فانی به باقی و دنیا به آخرت است و غیر آن خسارت و حسرت است. «فاستبشروا»
13- بالاترین رستگاری تنها در سایه معامله با خداست. «ذل ک هو الفوز العظ یم» (تفسیر نور 5: 150)

صبح صادق، ش. 520، ص.6

کلمات کلیدی : گزارش